Ապրիլի 8-12 Քիմիա

Սովորել ՝ Քիմիական Տարրերի Պարբերական համակարգը։ Ատոմի կառուցվածքը։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Քիմիական տարրերի ո՞ր հատկանիշն է վերցրել Դ.Ի. Մենդելեևը որպես տարրերի համակարգման հիմք:

Մենդելեևը համակարգման հիմք ընդունեց տարրի ատոմային կշիռը։

1. Ինչո՞ւ է Մենդելեևի կողմից հայտնագործված օրենքն անվանվում պարբերական, ի՞նչ իմաստ է դրված այդ անվանման մեջ:

1. Ցեզիում քիմիական տարրն իր հատկություններով նման է նատրիում տարրին: Գրեք ցեզիումի օքսիդի, հիդրօքսիդի, ֆտորիդի և քլորիդի բանաձևերը:

Ցեզիումի օքսիդ-Cs2O
Ցեզիումի հիդրօքսիդ-CsOH
Ցեզիումի ֆտորիդ-CsF
Ցեզիումի քլորիդ-CsCl

1. Յոդ քիմիական տարրը հալոգեն է: Գրեք այդ տարրի առաջացրած պարզ նյութի և ջրածնային միացության բանաձևերը:

Միացության բանաձևն է՝ HI:

1. Լրացրե՛ք բաց թողած բառակապակցությունը.

Քիմիական տարրերի առաջացրած պարզ նյութերի, ինչպես նաև միացությունների ձևերն ու հատկությունները պարբերական կախման մեջ են այդ տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածների մեծությունից:

6)Ստորև բերված ո՞ր շարքում են միայն ոչ մետաղական տարրեր.

1) Li, Mg, P

3) N, S, Ar

2) Ca, C, Br

4) Fe, Cr, I

Սովորել՝ Քիմիական Տարրերի Պարբերական Համակարգը։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ո՞ր «հարկում» և ո՞ր «բնակարանում է ապրում» ածխածին տարրը:

Ածխածինը ապրում է շենքի 2-րդ հարկի 6-րդ բնակարանում։

1. Ո՞ր տարրն է «ապրում» 20–րդ «բնակարանում»:

Այնտեղ բնակվում է կալցիումը Cа:

1. Պարզաբանե՛ք (օրինակներով ու մեկնաբանություններով) պարբերություն, խումբ, գլխավոր ու երկրորդական ենթախմբեր, կարգաթիվ հասկացությունները:

Պարբերություն

Պարբերությունները, բացառությամբ առաջինի, ըստ հարաբերական ատոմային զանգվածների աճման կարգի դասավորված տարրերի այն հորիզոնական շարքերն են, որոնք սկսվում են ալկալիական մետաղներով և վերջանում իներտ գազով։

Խումբ

Խումբը պարբերական համակարգում տարրերի ուղղահայաց սյունակն է, որում տարրերը միավորված են ըստ իրենց ատոմների հատկությունների նմանության։

Գլխավոր ու երկրորդական ենթախմբեր

Գլխավոր ենթախումբն ընդգրկում է տարրերի և՛ մեծ, ևծ փոքր պարբերություններից։ Երկրորդական ենթախմբում ընդգրկված են միայն մեծ պարբերությունների տարրերը։

Կարգաթիվ

Կարգաթիվը <<բնակարանն>> է, կամ էլ ատոմային համարը։

1. Ո՞րն է հինգերորդ «ավելորդ» տարրը․ Be, Sr, Zn, Mg, Ca:

Իզոտոպներ

Սովորել՝ Ատոմի կառուցվածքը։ Էլեկտրոն և միջուկ։

Թեմա- Իզոտոպներ։

Էջ՝ 92-101

Իզոտոպ, զանգվածային թիվ, հարաբերական ատոմային զանգված

Միևնույն քիմիական տարրի ատոմների տարրատեսակները, որոնք ունեն միջուկի նույն լիցքը, բայց տարբեր զանգվածային թվեր, կոչվում են իզոտոպներ:

Իզոտոպների գոյությունը բացահայտվել է դեռևս 1906 թ, իսկ հիմնավին հաստատվել և ուսումնասիրվել է 1920թ:

Իզոտոպը բնութագրվում է երկու մեծությամբ (RZA).

• Z-միջուկի դրական լիցք — գրվում է քիմիական նշանի ձախ-ներքևի մասում,
• A- զանգվածային թիվ — գրվում է ձախ-վերևի մասում:

Բառացի «իզոտոպ» նշանակում է՝իզո-հավասար, նույն և տոպ— տեղ, այսինքն՝  նույն տեղը:

Իզոտոպները ներկայացվում են տարբեր ձևերով: Օրինակներ՝

Նեյտրոնների թիվը միջուկում հաշվում են հետևյալ բանաձևի միջոցով՝ N=A−Z

Խնդիրներ ինքնուրույն լուծման համար

1. Որքա՞ն են պրոտոնների, նեյտրոնների և էլեկտրոնների քանակները 9 կարգաթվով ու 19 զանգվածային թվով քիմիական տարրի ատոմում։ Ո՞ր քիմիական տարրն է դա:
2. Բնության մեջ քլորը (CI) հանդիպում է երկու իզոտոպի ձևով, որոնցից մեկը 35CI է՝ 77,5 % մոլային բաժնով: Ո՞րն է մյուս իզոտոպը, եթե քլորի միջին ատոմային զանգվածը 35,45 է։

ՀԱՐՑԵՐ ԵՎ ՎԱՐԺՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

1. Ի՞նչ մասնիկներից է կազմված ատոմի միջուկը, և ինչո՞վ են նրանք տարբերվում մեկը մյուսից:
2. Ատոմի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ: Ատոմը կազմված է.

ա) միջուկից և էլեկտրոններից

բ) պրոտոններից և էլեկտրոններից

գ) պրոտոններից և նեյտրոններից

դ) նեյտրոններից և էլեկտրոններից

1. Ինչի՞ է հավասար տվյալ ատոմի միջուկի լիցքը.

ш) 0

p) +1

գ) այդ տարրի ատոմային համարին պարբերական համակարգում

դ) տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածին

1. Որքա՞ն է պրոտոնի լիցքը.

Ա)+1

Բ)-1

Գ)0

1. Ինչի՞ է հավասար նեյտրոնի լիցքը.

ш) -1

p) +1

4)0

η) Ζ

1. Ինչպե՞ս կարելի է որոշել նեյտրոնների թիվն ատոմի միջուկում, եթե հայտնի են վերջինիս լիցքն ու զանգվածային թիվը:

Այսպիսով, ատոմի միջուկը կազմված է պրոտոններից և նեյտրոններից:

Ատոմի զանգվածը (A) հավասար է այդ ատոմի միջուկում առկա պրոտոնների (Z) և նեյտրոնների (N) գումարին.։ A=Z+N

Համապատասխանաբար կարող ենք գրել նաև.

ZA-N, N=A-Z

A մեծությունը տարրի ատոմի զանգվածային թիվն է: Այն ընդունվում է հավասար տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածին՝ Ar, որը ատոմային զանգվածների` մինչև ամբողջ թիվ կլորացված արժեքն է:

7. Ո՞րն է առավելագույն թվով բնական իզոտոպներ ունեցող տարրը։

Քիմիական տարրերի մեծամասնությունը, սակայն, բնության մեջ հանդիպում է որպես երկու կամ ավելի իզոտոպների խառնուրդ: Օրինակ՝ քլորը երկու իզոտոպի՝ 35CI և 37CI–ի խառնուրդ է, իսկ անագը (Sn)’ նույնիսկ 10 իզոտոպի խառնուրդ (սա առավելագույն թվով բնական իզոտոպներ ունեցող տարրն է): Մեծաթիվ են նաև կապարի (Pb), մոլիբդենի (Mo) և մի շարք այլ քիմիական տարրերի իզոտոպները: Իզոտոպների քիմիական հատկությունները նույնն են: Սակայն ջրածնի իզոտոպների հատկությունները կտրուկ տարբերվում են միմյանցից: Դրա պատճառը հարաբերական ատոմային զանգվածների մեծ տարբերությունն է:

8. Ինչո՞վ է տարբերվում դեյտերիումը «սովորական» ջրածնից, ծանր ջուրը (D_{2}*O) սովորական ջրից (H2O):

Երկուսնել ունեն 1պրոտոն, իսկ դեյտերիումը նաև 1նեյտրոն։

Սովորական ջրածնի զանգվածը 1-է, իսկ դեյտերիումինը 2:

9. Ինչո՞վ են տարբերվում 35 CI և 37CI իզոտոպները.

1) միջուկի լիցքի մեծությամբ

2) միջուկում առկա պրոտոնների թվով

3) էլեկտրոնների թվով

4) միջուկում առկա նեյտրոնների թվով

1. Ո՞ր շարքում է ճիշտ ներկայացված K իզոտոպում առկա պրոտոնների, էլեկտրոնների և նեյտրոնների թիվը՝ համապատասխանորեն.

1) 19, 19, 19

2) 19, 19, 20

3) 19, 20, 19

4) 19, 19, 18

Գույնի անհետացում🧪

Քիմիա Փետրվարի 5-9Քիմիա

Սահմանեք քիմիական բանաձև հասկացությունը:

Քիմիական բանձևը նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է՝ քիմիական տարրերրի նշաններով և ինդեքսներով

• Ի՞նչ է ինդեքսը և ե՞րբ է այն օգտագործվում:

Բանաձևի մոտ ներքևում գրված թիվը կոչվում է ինդեքս, և ցույց է տալիս մոլեկուլների մեջ ատոմի քանակը:

• Ի՞նչ տեղեկություն է «հաղորդում» քիմիական բանաձևը նյութի վերաբերյալ:

Նյութի անվանումը, նյութի քանակական բաղադրությունը, նյութի որակական բաղադրությունը։

• Լրացրե՛ք բաց թողած բառը. մոլեկուլը նյութի այն ամենափոքր մասնիկն է, որը պահպանում է տվյալ նյութի ———-հատկությունները:
• Կարդացե՛ք քիմիական բանաձևերն ու շարադրե՛ք դրանցից ստացված տեղեկությունները.

ա) Cu0-կուպրեմ-օքսիդ

բ) NaOH-նատրիում-հիդրօքսիդ

գ) Al0-ալյումինի օքսիդ

դ) SiO-սիլիցիում

• Գրե՛ք նյութերի քիմիական բանաձևերը, եթե հայտնի է, որ դրանց բաղադրության մեջ առկա են.

ա) կալիումի երկու ատոմ և ծծմբի մեկ ատոմ,

բ) ածխածնի ու թթվածնի մեկական ատոմ։ Գրառե՛ք և կարդացե՛ք այդ բանաձևերը:

Խմբային աշխատանք (գրել )

Կարդացե՛ք առօրյայում ձեզ հանդիպող նյութերի բանաձևերը.

ՀԱՐՑԵՐ ԵՎ ՎԱՐԺՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

• Սահմանեք քիմիական բանաձև հասկացությունը:

Քիմիական բանձևը նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է՝ քիմիական տարրերրի նշաններով և ինդեքսներով

• Ի՞նչ է ինդեքսը և ե՞րբ է այն օգտագործվում:

Բանաձևի մոտ ներքևում գրված թիվը կոչվում է ինդեքս, և ցույց է տալիս մոլեկուլների մեջ ատոմի քանակը:

• Ի՞նչ տեղեկություն է «հաղորդում» քիմիական բանաձևը նյութի վերաբերյալ:

Նյութի անվանումը, նյութի քանակական բաղադրությունը, նյութի որակական բաղադրությունը։

• Լրացրե՛ք բաց թողած բառը. մոլեկուլը նյութի այն ամենափոքր մասնիկն է, որը պահպանում է տվյալ նյութի ———-հատկությունները:
• Կարդացե՛ք քիմիական բանաձևերն ու շարադրե՛ք դրանցից ստացված տեղեկությունները.

ա) Cu0-կուպրեմ-օքսիդ

բ) NaOH-նատրիում-հիդրօքսիդ

գ) Al0-ալյումինի օքսիդ

դ) SiO-սիլիցիում

• Գրե՛ք նյութերի քիմիական բանաձևերը, եթե հայտնի է, որ դրանց բաղադրության մեջ առկա են.

ա) կալիումի երկու ատոմ և ծծմբի մեկ ատոմ,

բ) ածխածնի ու թթվածնի մեկական ատոմ։ Գրառե՛ք և կարդացե՛ք այդ բանաձևերը:

Խմբային աշխատանք (գրել )

Կարդացե՛ք առօրյայում ձեզ հանդիպող նյութերի բանաձևերը.

1. կերակրի աղ՝ NaCl
2. խմելու սոդա՝ NaHCO3
3. քացախ՝ CH3COOH (քացախաթթու)
4. գինու սպիրտ՝ C2H5OH
5. Գլյուկոզ ՝C6H12O6
6. Շաքար՝ C12H22O11
7. յոդ՝ J2
8. կավիճ’ CaCO3
9. հանգած կիր՝ Ca(OH)2

Քիմիա Նոյեմբերի 13-17

Ատոմը հունարեն բառ է և թարգմանաբար նշանակում է անբաժանելի: Ատոմը նյութի փոքրագույն մասնիկն է:

բ) թթվածինը` օզոնի

Ջուր

օժտված ատոմների

ա) ջուրը կազմված է ջրածնի և թթվածնի ատոմներից,

բ) մեխը պատրաստված է երկաթից,

գ) ածխաթթու գազը կազմված է ածխածնի և թթվածնի ատոմներից,

դ) մատիտի գրաֆիտը կազմված է ածխածնի ատոմներից,-պարզ

ե) շաքարը կազմված է ածխածնի, թթվածնի և ջրածնի ատոմներից:-բարդ

ՀԱՐՑԵՐ ԵՎ ՎԱՐԺՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

1. Որո՞նք են բնական գիտությունները: Թվարկե՛ք դրանք: Էկոլոգիա,բժշկագիտություն,աստղագիտություն,երկրաբանություն,կենսաբանություն։
2. Ինչ է ուսումնասիրում քիմիա գիտությունը: Քիմիան ուսումնասիրում  է նյութերը: Նրանց կառուցվացքը, բաղադրությունը և կիռառումը:
3. Ի՞նչ են ուսումնասիրում կենսաբանություն և ֆիզիկա գիտությունները: Ֆիզիկա գիտությունը ուսումնասիրում է ֆիզիկական երևույթներ, իսկ կենսաբանությունը ուսումնասիրում է բազմաթիվ կենդանի օրգանիզմներ:
4. Նկարեք ձեր տանն օգտագործվող մի քանի փայտե իրեր:

5. Թվարկե՛ք ձեզ ծանոթ մի քանի նյութ, որոնք նավթից են անջատվում:

Ածղածին,ջրածին,յուղ